Ο Κλίντον Ρίτσαρντ Ντόκινς είναι Βρετανός ηθολόγος, εξελικτικός βιολόγος και συγγραφέας βιβλίων εκλαϊκευμένης επιστήμης. Σε ομιλίες του κατά καιρούς έχει δηλώσει πως “κάθε ποτήρι νερό που πίνουμε σήμερα (στη Μ. Βρετανία), τουλάχιστον ένα μόριό του, έχει περάσει από την ουροδόχο κύστη του Όλιβερ Κρόμγουελ”. Τι σχέση έχει όμως η παραπάνω διατύπωση με την ομοιοπαθητική;
Ποιος ήταν ο Κρόμγουελ;
Ο Όλιβερ Κρόμγουελ, (25 Απριλίου 1599 – 3 Σεπτεμβρίου 1658) ήταν Άγγλος στρατιωτικός και πολιτικός ηγέτης που ανέλαβε τα ηνία της Μεγάλης Βρετανίας κατά την περίοδο 1653-1658, ύστερα από την εκτέλεση του βασιλιά Καρόλου Α΄ της Αγγλίας και ύστερα από τον Αγγλικό Εμφύλιο Πόλεμο. Έγινε ευρύτερα γνωστός για τη συντηρητική Πουριτανική πολιτική που ακολουθούσε, καθώς και για την προσάρτηση της Σκωτίας και της Ιρλανδίας στη Βρετανική Κοινοπολιτεία, καθώς και πολέμιος του Καθολικισμού.
Τι σχέση έχει με την ομοιοπαθητική;
Φαινομενικά καμία, αλλά πριν δώσουμε οριστική απάντηση, θα πρέπει να πούμε κάποια πράγματα για την ομοιοπαθητική.
Ομοιοπαθητική (ορισμός): «Ένα σύστημα για τη θεραπεία ασθενειών που χρησιμοποιεί πολύ μικρές ποσότητες ουσιών που θα σε μεγαλύτερες ποσότητες παράγουν τα συμπτώματα των ασθενειών σε υγιή άτομα”. Η κλασσική ομοιοπαθητική ξεκίνησε τον 19ο αιώνα από τον Samuel Christian Friedrich Hahnemann(1755-1843) ως μια εναλλακτική στις καθιερωμένες ιατρικές πρακτικές της εποχής. Ο Hahnemann απέρριπτε την αντίληψη ότι η ασθένεια θα πρέπει να αντιμετωπίζεται απελευθερώνοντας το απεχθές περιεχόμενο που την προκαλεί. Αντιθέτως, υποστήριζε ότι η ασθένεια θα πρέπει να αντιμετωπίζεται βοηθώντας την ζωτική δύναμη να επαναφέρει το σώμα σε αρμονία και ισορροπία.
Η ομοιοπαθητική υποστηρίζει πως όσο περισσότερο διαλυθεί η ενεργή ουσία, τόσο πιο αποτελεσματικό θα είναι το τελικό διάλυμα-“φάρμακο”. Τα ομοιοπαθητικά φάρμακα, παρασκευάζονται με τη μέθοδο της διάλυσης και της δυναμοποίησης. Μια απειροελάχιστη ποσότητα φαρμακευτικής ουσίας, διαλύεται σε μεγάλη ποσότητα νερού, ξανά και ξανά, ώσπου στο τέλος καθίσταται μη ανιχνεύσιμη. Κατόπιν το διάλυμα δονείται και »δυναμοποιείται» μέχρι να προκύψει το τελικό σκεύασμα. Τα »καλά» ομοιοπαθητικά φάρμακα, έχουν διάλυση τουλάχιστον 30C. που μεταφράζεται σε 1 μόριο ενεργής ουσίας, σε 10 εις την 60η μόρια νερού Μια απλή αναλογία, θα ήταν σαν να ρίξουμε ένα μόριο φαρμάκου σε ποσότητα νερού που ισούται με τον όγκο όλων των μορίων που απαρτίζουν το ηλιακό μας σύστημα! Υπάρχουν διαλύσεις που φτάνουν τα 400C! (Βλέπε Oscillococcinum).
Η κλίμακα του σύμπαντος και η ομοιοπαθητική
Οι πολύ μεγάλοι και οι πολύ μικροί αριθμοί μπορεί να είναι δύσκολα κατανοητοί. Είναι σχεδόν αδύνατο για τον εγκέφαλό μας να υπολογίσει το μέγεθος της κλίμακας σε πεδία όπως η αστρονομία και η μικροβιολογία. Παρόλα αυτά είναι εξαιρετικά πολύτιμο να μπορούμε να κατανοήσουμε και να βάλουμε σε οπτική την τεράστια κλίμακα του σύμπαντός μας ή του μικρόκοσμου μας.
Ας ρίξουμε μια ματιά στο χρόνο και την απόσταση και ας μεταφράσουμε μικρότερες μονάδες σε κατανοητά μεγαλύτερες.
1 δευτερόλεπτο ισούται με 1 second
1 εκατομμύριο seconds ισούται με 12 ημέρες
1 δισεκατομμύριο seconds ισούται με 30 χρόνια
1 τρισεκατομμύριο seconds ισούται με 30.000 χρόνια!
1 χιλιοστό ισούται με 1 mm
1 εκατομμύριο mm ισούται με 1 χλμ
1 δισεκατομμύριο mm ισούται με 1.000 χλμ
1 τρισεκατομμύριο mm ισούται με 1.000.000 χλμ! (σαν να κάνουμε το γύρο του κόσμου 25 φορές).
Στη παρακάτω εικόνα βλέπουμε πως φαίνονται τα ποσά των $10.000, $1 εκατομμυρίου και $1 δισεκατομμυρίου, σε σχέση με έναν άνθρωπο.
Εδώ βλέπουμε $1 τρισεκατομμύριο σε σχέση με έναν άνθρωπο.
Κατανόηση μεγεθών τέτοιας κλίμακας μπορεί να μας βοηθήσει να αντιλιφθούμε αριθμούς που ενδέχεται να έχουμε ακούσει ή διαβάσει σχετικά.
Για παράδειγμα όταν ακούμε πως κάτι είναι “99,999%” αξιόπιστο, σημαίνει ότι μπορεί να υπάρχει λάθος με πιθανότητα 10 φορές στο 1.000.000. Χρησιμοποιώντας τους παραπάνω αριθμούς, είναι σαν να είμαστε “εκτός λειτουργίας” για 10 δευτερόλεπτα σε μια διάρκεια 12 ημερών. Ή εάν χρησιμοποιήσουμε αποστάσεις, μπορούμε να έχουμε μια ‘’ανοχή’’ 10 χιλιοστών για κάθε χιλιόμετρο.
Η φράση “ένα μέρος ανά εκατομμύριο” χρησιμοποιείται συχνά από χημικούς για να μετρήσουν συγκεντρώσεις ουσιών. 1 ένα μέρος ανά εκατομμύριο (part per million – ppm) μπορεί να μεταφραστεί σε 1 δευτερόλεπτο ανά 12 ημέρες. Και ένα μέρος ανά τρισεκατομμύριο, σε 1 δευτερόλεπτο ανά 30.000 χρόνια!
Για να μπορούν οι άνθρωποι να αντιληφθούν οπτικά τη κλίμακα του σύμπαντος, το Αμερικανικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας δημιούργησε μια ταινία που ξεκινά με μια αναπαράσταση των Ιμαλαϊων και ζουμάροντας προς τα έξω, δείχνει τις τροχιές των δορυφόρων της Γης, τον Ήλιο, το ηλιακό σύστημα, την έκταση που έχουν καλύψει οι ανθρώπινες ραδιοεκπομπές, το γαλαξία μας, διπλανούς γαλαξίες, μακρινούς γαλαξίες και κβάζαρ. Κάθε αντικείμενο έχει μεταφραστεί σε κλίμακα με βάση τις τελευταίες επιστημονικές έρευνες ως το 2009. Το φιλμ έχει ομοιότητες με το περίφημο “Δυνάμεις του 10” βίντεο, που μπορείτε να δείτε παρακάτω.
Η εκτιμώμενες κλίμακες και μεγέθη, έχουν εφαρμογή στο σκεπτικισμό και τη κριτική σκέψη;
Η ψευδοεπιστήμη της ομοιοπαθητικής είναι ένα ιδανικό παράδειγμα.
Ο “Νόμος των Υποδιαιρέσεων” της ομοιοπαθητικής, δηλώνει πως η διάλυση ενισχύει τη θεραπευτική δύναμη των φαρμακευτικών της σκευασμάτων. Αυτό σημαίνει πως ένα διάλυμα ενός μέρους προς ένα εκατομμύριο, είναι φαρμακευτικά δυνατότερο απ ότι ένα με διάλυση ενός μέρους προς χίλια, που με τη σειρά του είναι πιο ισχυρό σε σχέση με ένα διάλυμα με διάλυση ένα προς εκατό. Στον αντίποδα, πολλά από τα σύγχρονα φάρμακα, είναι αναποτελεσματικά σε μικρές ποσότητες και πιο ισχυρά σε μεγαλύτερες. Αλλά ας αφήσουμε στην άκρη τη σύγχρονη “δυτική” φαρμακευτική και ας αναλογιστούμε τις φαρμακευτικές δόσεις της ομοιοπαθητικής.
Τα ομοιοπαθητικά φάρμακα συχνά έχουν διαλύσεις 12X, 24X, 28X. Το “28X” σημαίνει πως το σκεύασμα έχει διαλυθεί 28 διαδοχικές φορές. Εάν μια φαρμακευτική ουσία πρόκειται να διαλυθεί 30 φορές, θα προκύψει ένα σκεύασμα που περιέχει ένα μέρος φαρμάκου, προς ένα τρισεκατομμύριο τετράκις εκατομμύρια μέρη νερού. Αυτό μεταφράζεται σε 1 ακολουθούμενο από 27 μηδενικά, ή 1.000.000.000.000.000.000.000.000.000. Επιστρέφοντας στο χρονικό μας παράδειγμα, ο αριθμός μεταφράζεται σε 1 δευτερόλεπτο ανά 10.000.000.000.000.000 χρόνια.
Αυτό σημαίνει πως το ομοιοπαθητικό σκεύασμα που μόλις αγοράσατε είναι σκέτο νερό και τίποτε άλλο. Η ομοιοπαθητική αψηφά τους νόμους της φυσικής και της χημείας αλλά λόγω καλού μάρκετινγκ, έλλειψης ενημέρωσης από τους πολίτες και αδράνειας των αρχών πολλών χωρών, τα σκευάσματα αυτά πωλούνται ως θεραπείες στα ράφια των φαρμακείων, δίπλα από τα κανονικά φάρμακα.
(Μετάφραση από relativelyinteresting.com)
Μνήμη του νερού
Οι ομοιοπαθητικοί όμως πάνε τη ψευδοεπιστήμη ένα βήμα παραπέρα και ισχυρίζονται πως η αποτελεσματικότητα των σκευασμάτων τους, οφείλεται στη λεγόμενη μνήμη του νερού. Το νερό δηλαδή “θυμάται» την ουσία και αφομοιώνει τις ιδιότητές της. Το 1988 ο Γάλλος ανοσολόγος Jacques Benveniste πρότεινε την υπόθεση της «μνήμης του νερού». Μαζί με τους συνεργάτες του στο Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και Ιατρικής Έρευνας της Γαλλίας αραίωσαν ένα διάλυμα ανθρώπινων αντισωμάτων σε νερό, μέχρι το σημείο όπου δεν υπήρχε πρακτικά κανένα μόριο αντισώματος στο διάλυμα. Ωστόσο ανέφεραν πως όταν έφεραν ένα συγκεκριμένο τύπο λευκών αιμοσφαιρίων (basophil granulocytes) σε επαφή με το διάλυμα, τα λευκά αιμοσφαίρια αντέδρασαν όπως θα αναμένονταν αν είχαμε διάλυμα κανονικής συγκέντρωσης αντισωμάτων. Τα επόμενα χρόνια έγιναν πολλά επαναληπτικά πειράματα κανένα από τα οποία δε επιβεβαίωσε τα αποτελέσματα του Benveniste.
Τα μόρια νερού διατηρούν αυτή τη διάταξη για απειροελάχιστο χρόνο και συγκεκριμένα για 50 φεμτοδευτερόλεπτα (ένα τετράκις εκατομμυριοστό του δευτερολέπτου ή 10^-15 δευτερόλεπτα). Το εν λόγω δεδομένο καθιστά αδύνατη τη διατήρηση της διάταξης των μορίων νερού για αρκετό χρονικό διάστημα ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως φάρμακα με βάση την αρχή της «μνήμης νερού».
Ο Κρόμγουελ και η ομοιοπαθητική
Λαμβάνοντας υπόψιν το σκεπτικό των ομοιοπαθητικών περί “μνήμης νερού” και δεδομένου πως ο κύκλος των υδάτων είναι γνωστός, το νερό θα πρέπει να “θυμάται” όλες τις ακαθαρσίες από τις οποίες έχει περάσει σε όλη τη ζωή του. Εκτός από να το πίνουμε, το χρησιμοποιούμε στις τουαλέτες μας, για να ψύξουμε πυρηνικούς αντιδραστήρες κτλ. Γιατί άραγε το νερό έχει επιλεκτική “μνήμη” και δεν θυμάται τις ακαθαρσίες, αλλά θυμάται τις ουσίες που έχουν διαλύσει μέσα του οι ομοιοπαθητικοί; (η δυναμοποίηση μέσω κρούσεων που εφαρμόζουν οι κατασκευαστές ομοιοπαθητικών σκευασμάτων, είναι εξ ορισμού αστεία, διότι όσο και να ανακινήσεις ένα μπουκάλι νερού, στο τέλος πάλι νερά θα έχεις). Και εδώ έρχεται να “κουμπώσει” η διαπίστωση του Ντόκινς πως για κάθε ποτήρι νερό που πίνουν οι Βρετανοί, τουλάχιστον ένα μόριο έχει περάσει μέσα από τη κύστη του Κρόμγουελ. Απ όσο γνωρίζουμε, τα ούρα του Κρόμγουελ δεν είχαν κάποια θεραπευτική ιδιότητα. Όσο για εμάς τους Έλληνες, αν συμφωνήσουμε με τις ιδέες της ομοιοπαθητικής, θα πρέπει να θεωρούμε τους εαυτούς μας πολύ προνομιούχους, καθότι πίνουμε τα “ούρα” μεγάλων ιστορικών προσωπικοτήτων, όπως ο Μέγας Αλέξανδρος, ο Σωκράτης και ο Κολοκοτρώνης.