Η “φυσικοπαθητική” (naturopathy), που μερικές φορές αναφέρεται ως “φυσική ιατρική”, είναι μια κατά βάση ψευδοεπιστημονική προσέγγιση που λέγεται ότι “βοηθά τη φύση” να “στηρίξει την εγγενή ικανότητα του σώματος να επιτύχει βέλτιστη υγεία” και “διευκολύνει τους θεραπευτικούς μηχανισμούς του.” Οι φυσικοπαθητικοί ισχυρίζονται ότι οι ασθένειες είναι η προσπάθεια του σώματος να καθαριστεί, και ότι οι θεραπείες προκύπτουν από την αύξηση της «ζωτικής δύναμης» του ασθενούς. Ισχυρίζονται ότι ενθαρρύνουν τις φυσικές διεργασίες επούλωσης του σώματος, απαλλάσσοντάς το από τα απορρίμματα και τις “τοξίνες”. Με μια πρώτη ματιά, αυτή η προσέγγιση μπορεί να φαίνεται λογική. Εντούτοις, μια προσεκτικότερη ανάλυση αποκαλύπτει ότι η φιλοσοφία της φυσικοπαθητικής είναι γεμάτη αντιεπιστημονικές θεωρίες.
Η φυσικοπαθητική ισχυρίζεται ότι έχει αρχαίες ρίζες που βασίζονται στη φράση του Ιπποκράτη, “Νόσων φύσεις ἰητροί“, δηλαδή “Η φύση είναι ο γιατρός των ασθενειών”. Στην πραγματικότητα η φυσικοπαθητική είναι δημιούργημα του Benedict Lust, ο οποίος χρησιμοποιούσε το τίτλο “Dr” πριν το όνομά του και ισχυριζόταν πως κατείχε πτυχίο ομοιοπαθητικής και οστεοπαθητικής από πανεπιστήμια της Νέας Υόρκης. Στις αρχές του περασμένου αιώνα, θα καταδικαστεί για παράνομη άσκηση ιατρικής πράξης.
Ο όρος “φυσικοπαθητική – naturopathy” αποτελεί πνευματικό τέκνο του συναδέλφου του Lust, John Scheel. Σύμφωνα με το λεξικό Merriam-Webster, η πρώτη γνωστή χρήση του όρου “naturopathy” σε έντυπο μέσο χρονολογείται στα 1901.
Ζωτική δύναμη – βιταλισμός
Μεγάλο μέρος της θεωρίας της φυσικοπαθητικής, περιστρέφεται γύρω από δύο έννοιες. Η έννοια της «ζωτικής δύναμης» – μια μη υλική δύναμη που ξεπερνά τους νόμους της χημείας και της φυσικής και προέρχεται από τους αρχαίους χρόνους. Οι ιστορικοί το ονομάζουν δόγμα του βιταλισμού. Καμία επιστημονική απόδειξη όμως δεν υποστηρίζει αυτή τη θεωρία και ένα τεράστιο σύνολο γνώσεων, συμπεριλαμβανομένης της οργανικής χημείας, διαψεύδει την ύπαρξή της. Οι “βιταλιστές” πιστεύουν ότι οι ασθένειες πρέπει να αντιμετωπίζονται με “την τόνωση της ικανότητας του σώματος να (αυτό)θεραπεύεται” και όχι με τη “θεραπεία των συμπτωμάτων”. Οι ομοιοπαθητικοί, για παράδειγμα, υποστηρίζουν ότι η ασθένεια οφείλεται σε διαταραχή της “ζωτικής δύναμης” του σώματος, την οποία μπορούν να διορθώσουν με ειδικές θεραπείες, ενώ πολλοί βελονιστές ισχυρίζονται ότι η ασθένεια οφείλεται σε ανισορροπία στη ροή της “ζωτικής ενέργειας” (τσι – Qi), την οποία μπορούν να εξισορροπήσουν με βελόνες στο δέρμα. Πολλοί χειροπρακτικοί ισχυρίζονται ότι βοηθούν την «ενδογενή νοημοσύνη» του σώματος προσαρμόζοντας την σπονδυλική στήλη του ασθενούς. Οι φυσικοπαθητικοί μιλούν για το “Νόσων φύσεις ἰητροί”. Οι γιατροί της Αγιουρβέδα αναφέρονται στο “prana” και ούτω καθεξής. Οι «ενέργειες» που υποστηρίζουν οι βιταλιστές δεν μπορούν να μετρηθούν με επιστημονικές μεθόδους.
Σύμφωνα με τον Αμερικανό ογκολόγο Ντέιβιντ Γκόρσκι, δημιουργό του Science-Based Medicine:
“Η φυσικοπαθητική είναι ένα συνονθύλευμα τσαρλατανισμού. Είτε πρόκειται για ομοιοπαθητική, παραδοσιακή κινεζική ιατρική, Αγιουρβέδα, εφαρμοσμένη κινησιολογία, ανθρωποσοφική ιατρική, ρεφλεξολογία, κρανιοϊερη θεραπεία, τεχνική Bowen και σχεδόν κάθε άλλη μορφή μη επιστημονικής ή προεπιστημονικής ιατρικής που μπορείτε να φανταστείτε, η φυσικοπαθητική είτε τις υιοθετεί είτε τις ανέχεται.”
Η φυσικοπαθητική δεν έχει συγκεκριμένα στάνταρς και μπορεί να ποικίλει ή να έχει αντίθετες εφαρμογές από “θεραπευτή” σε “θεραπευτή”. Ορισμένοι φυσικοπαθητικοί διατροφολόγοι (nutritionists) μπορεί να δώσουν κάποιες χρήσιμες συμβουλές, όπως κατανάλωση φρούτων, λαχανικών κτλ, σε συνδυασμό με ψευδοεπιστημονικες “θεραπείες” όπως ομοιοπαθητική, ρέικι, χορήγηση συμπληρωμάτων διατροφής που δεν έχουν καμία ουσιαστική επίδραση, ή ακόμη και υιοθέτηση επικίνδυνων διαιτών.
Η περίπτωση της Britt Hermes
Η Britt Hermes, πρώην φυσικοπαθητικός, έχει αποδειχθεί σε μια από τις μεγαλύτερες επικρίτριες της μεθόδου. Αφού σπούδασε και άσκησε τη φυσικοπαθητική για τρία χρόνια, αποφάσισε να στραφεί εναντίον της όταν διαπίστωσε πως ο επιμελητής της, χρησιμοποιούσε ένα μη εγκεκριμένο φάρμακο σε καρκινοπαθείς. Αφού υπέβαλε έγγραφη διαμαρτυρία στο ελεγκτικό κλιμάκιο του κλάδου της (Naturopathic Physicians Medical Board), το τελευταίο απλώς επέπληξε το φυσικοπαθητικό που χρησιμοποίησε παράνομη ουσία. Στη πορεία διαπίστωσε πως το πτυχίο που είχε λάβει από το Bastyr University (το πιο διάσημο πάνω στην φυσικοπαθητική) και για το οποίο πλήρωσε $250.000, ήταν πρακτικά άχρηστο. Διατηρεί το μπλογκ Naturopathic Diaries, όπου συχνά καταρρίπτει τους ψευδοεπιστημονικούς ισχυρισμούς των φυσικοπαθητικών.
Here is my naturopathic "doctorate" from @Bastyr, a $250,000 piece of paper that makes no one a doctor. Photo by @andreaskyriacou at #QEDcon pic.twitter.com/lPakbND45f
— Britt Marie Hermes (@NaturoDiaries) October 19, 2016
Οι φυσικοπαθητικοί συνήθως αντιτίθενται στα εμβόλια και διδάσκουν στους μαθητές τους αντιεμβολιαστικές και εναλλακτικές των εμβολίων πρακτικές που έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση των ποσοστών εμβολιασμού. Σύμφωνα με την Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία, “τα επιστημονικά στοιχεία δεν υποστηρίζουν τους ισχυρισμούς ότι η φυσικοπαθητική ιατρική μπορεί να θεραπεύσει τον καρκίνο ή οποιαδήποτε άλλη ασθένεια“. Σύμφωνα με το Υπουργείο Υγείας της Αυστραλίας, που το 2016 δημοσίευσε μια ανασκόπηση πάνω σε ορισμένες εναλλακτικές θεραπείες, διαπιστώθηκε πως τα μέχρι τώρα επιστημονικά δεδομένα, δεν επιτρέπουν τη θετική αξιολόγηση της φυσικοπαθητικής.
Συμπέρασμα
Ο πραγματικός κίνδυνος της φυσικοπαθητικής έγκειται στην πίστη και την προώθηση ψευδοεπιστημονικών θεραπειών και φαινομενικά ψευδών ισχυρισμών. Ορισμένες θεραπευτικές αγωγές, στην καλύτερη περίπτωση, δεν είναι καλύτερες από το εικονικό φάρμακο και στη χειρότερη περίπτωση μπορεί να είναι επικίνδυνες. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι ασκούμενοι της φυσικοπαθητικής μαθαίνουν κάποιες βασικές έννοιες της mainstream ιατρικής. Ωστόσο, η συγκεκριμένη μέθοδος δίνει έμφαση σε πληροφορίες που δεν βασίζονται στην επιστήμη, αλλά βασίζονται στην προ-ορθολογική/επιστημονική σκέψη.
Πηγές και περαιτέρω πληροφορίες:
A Close Look at Naturopathy – Stephen Barrett, M.D.
Naturopathy – RationalWiki
‘Essentially witchcraft’: A former naturopath takes on her colleagues
Review of the Australian Government Rebate on Natural Therapies for Private Health Insurance
Naturopathy vs. Science: Facts edition
Evidence-Based Medicine and Naturopathy
NCAHF Fact Sheet on Naturopathy – William T. Jarvis, Ph.D.