H προπαγάνδα χρησιμοποιεί πολλές τεχνικές για να πετύχει τον σκοπό της, πολλές από τις οποίες είναι κοινές με αυτές των fake news. Επιγραμματικά μερικές:
⏺Ad hominem (λατινική φράση που σημαίνει επίθεση στο πρόσωπο κι όχι στα επιχειρήματά του).
⏺Ad nauseam & Επανάληψη (Λέγε λέγε σιγά θα αρχίσει να εκλαμβάνεται ως αλήθεια)
⏺Επίκληση στον φόβο
⏺Έκκληση στην προκατάληψη
⏺Πλάνη Άσπρου-Μαύρου (λέγε ρε είσαι μαζί ή εναντίον μας;)
⏺Cherry picking ή Επιλεκτική αλήθεια
⏺Αποσπάσματα εκτός πλαισίου
⏺Κόκκινη ρέγγα (Red herring) μορφή επιχειρηματολογίας για να μετατοπίσει την προσοχή από ένα σημαντικό θέμα
⏺Δαιμονοποίηση του εχθρού
⏺Υπερβολές
⏺Ανακολουθία
⏺Ψευδείς κατηγορίες
⏺Φόβος, αβεβαιότητα και αμφιβολία
⏺Αποδιοπομπαίος τράγος (Ο βολικός Κακός Άλλος για να φύγει η ενοχή από τους υπεύθυνους)
⏺Μισή αλήθεια
⏺Συναισθηματικά φορτισμένη γλώσσα
⏺Ψέματα κι εξαπάτηση
⏺Συσκότιση, εσκεμμένη ασάφεια, σύγχυση
⏺Υπεραπλούστευση
⏺Μεγαλοποίηση αρνητικών (Catastrophizing)
⏺Επίκληση στην άγνοια (ο ισχυρισμός που δεν έχει αποδειχτεί λανθασμένος πρέπει να είναι σωστός και τανάπαλιν)
⏺Δυσφήμιση
⏺Ερώτηση χωρίς νόημα
⏺Ολισθηρή πλαγιά ή κλίση. Ή όπως έλεγε η Αλεξίου “Όταν παίρνω φόρα, φόρα κατηφόρα κι ο Θεός ο ίδιος δε με σταματά”. Σου λένε αν κάνεις το χ, που είναι απλό, αυτό μπορεί να σε πάει στο ψ κι απο κει στο ζ που είναι καταστροφή. Κάτι σαν ντόμινο (αναπόδεικτο βέβαια)
⏺Reductio ad Hitlerum (“εις Χίτλερ απαγωγή” – πετάς ένα άντε ρε φασίστα και τέλειωσες)
⏺Συνθήματα (σλόγκαν που περιλαμβάνουν ταμπέλες και στερεότυπα)
⏺Υπερφόρτωση πληροφοριών (σε βάρος πάντα της ποιότητας)
⏺Αχυράνθρωπος
⏺Γουαταμπαουτισμός (Whataboutism). Μια παραλλαγή του tu quoque, όταν κάποιος προσπαθεί να δυσφημήσει τη θέση του αντιπάλου κατηγορώντας τον για υποκρισία κι όχι τα επιχειρήματά του (πχ λες κάτι για τη Ρωσία και σου ανταπαντά, ναι αλλά… η Σερβία, το Ιράκ, η Υεμένη)
ΥΓ Ως καταναλωτές πληροφοριών πρέπει σήμερα (και πάντα) να είμαστε πολύ εκπαιδευμένοι για να μπορέσουμε (αν γίνεται αυτό δηλαδή) να αποφύγουμε την προπαγάνδα.
Γιώργος Γιώτης