Survivorship Bias: Ένας στατιστικολόγος, ένα σφάλμα λογικής και οι τρύπες από σφαίρες που έλλειπαν

Κατά τη διάρκεια του Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου, ο στατιστικολόγος Abraham Wald ήρθε αντιμέτωπος με το “λογικό σφάλμα επιβίωσης”, όταν προσπάθησε να υπολογίσει τρόπους για να ελαχιστοποιήσει τις απώλειες συμμαχικών αεροσκαφών από εχθρικά πυρά. Αλλιώς γνωστό ως “μεροληψία της επιβίωσης” (survivorship bias), πρόκειται για ένα λογικό σφάλμα που λαμβάνει χώρα όταν κάποιος προσπαθεί να λάβει μια απόφαση, βασισμένος μόνο σε παρελθοντικές επιτυχίες και αγνοώντας τις αποτυχίες.

Ένα από τα κλασικότερα ιστορικά παραδείγματα λογικού σφάλματος επιβίωσης, έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου. Ερευνητές του Κέντρου Ναυτικών Αναλύσεων διεξήγαγαν μια μελέτη των ζημιών που προκλήθηκαν σε βομβαρδιστικά αεροσκάφη που είχαν επιστρέψει από αποστολές και είχαν συστήσει να προστεθεί θωράκιση στις περιοχές που έδειξαν τις περισσότερες ζημιές.

Ο Wald όμως παρατήρησε ότι η μελέτη έβλεπε μόνο τα αεροσκάφη που είχαν επιβιώσει στις αποστολές τους, ενώ αυτά που είχαν καταρριφθεί, δεν ήταν παρόντα για την εκτίμηση των ζημιών. Οι τρύπες από αντιαεροπορικά πυρά και εχθρικά αεροσκάφη, αντιπροσώπευαν σημεία στο βομβαρδιστικό στα οποία θα μπορούσε να δεχτεί ζημιές και παρόλα αυτά, να επιστρέψει στη βάση του με ασφάλεια.

Ο Wald πρότεινε στο Πολεμικό Ναυτικό να ενισχύσει με θωράκιση και τα σημεία που δεν είχαν κανένα σημάδι βλάβης από εχθρικά πυρά, διότι, σύμφωνα με τη λογική του, όσα είχαν χτυπηθεί σε αυτά τα σημεία, απλούστατα υπέστησαν τόσο σοβαρές ζημιές, ούτως ώστε δεν κατέστη δυνατό να επιστρέψουν με ασφάλεια.

Το λογικό σφάλμα επιβίωσης μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολικά αισιόδοξες πεποιθήσεις επειδή αγνοούνται οι αποτυχίες, όπως για παράδειγμα όταν οι εταιρείες που δεν υπάρχουν πλέον αποκλείονται από τις αναλύσεις οικονομικής απόδοσης. Οι προτάσεις του Ward μπήκαν άμεσα σε ισχύ, εφαρμόστηκαν στους πολέμους της Κορέας και του Βιετνάμ και ισχύουν μέχρι σήμερα, σώζοντας έναν άγνωστο, αλλά σίγουρα μεγάλο αριθμό πιλότων και αεροσκαφών.