ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΣ: Στις 17 Σεπτεμβρίου 1939, ο Κόκκινος Στρατός ξεκίνησε μια στρατιωτική επιχείρηση στις ανατολικές περιοχές της Πολωνίας, αποτρέποντας τη γενοκτονία του πληθυσμού της Δυτικής Λευκορωσίας και της Δυτικής Ουκρανίας.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Δεν υπάρχει ιστορική βάση για τον ισχυρισμό πως οι Πολωνοί διέπραξαν γενοκτονία κατά των πληθυσμών της Δυτικής Λευκορωσίας και Δυτικής Ουκρανίας. Αν και υπήρχαν εντάσεις μεταξύ των Πολωνών και των μειονοτικών ομάδων σε αυτές τις περιοχές, αυτές δεν εξελίχθηκαν σε μαζικές σφαγές ή γενοκτονία. Οι ισχυρισμοί που προβλήθηκαν από τη Σοβιετική Ένωση για να δικαιολογήσουν την εισβολή του 1939 ήταν κατά βάση προπαγανδιστικοί. Η εισβολή είχε συμφωνηθεί στα πλαίσια του Συμφώνου Ρίμπεντροπ-Μολότοφ που συμπεριλάμβανε συμφωνία διαμελισμού της Πολωνίας και καθορισμού των σφαιρών επιρροής Σοβιετικής Ένωσης και ναζιστικής Γερμανίας.
Στιγμιότυπο οθόνης από την ανάρτηση του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών στο X:
Ακολουθεί η ανάρτηση του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών:
Τι ισχύει
Ο ισχυρισμός ότι η σοβιετική εισβολή στην Πολωνία στις 17 Σεπτεμβρίου 1939 απέτρεψε τη γενοκτονία των πληθυσμών της Δυτικής Λευκορωσίας και Δυτικής Ουκρανίας αμφισβητείται ευρέως και δεν υποστηρίζεται από την ιστορική πραγματικότητα.
Παρόλο που υπήρχαν εντάσεις μεταξύ των Πολωνών και των μειονοτικών ομάδων, συμπεριλαμβανομένων των Ουκρανών και των Λευκορώσων, στη Δεύτερη Πολωνική Δημοκρατία κατά την περίοδο μεταξύ των δύο Παγκοσμίων Πολέμων, αυτές οι εντάσεις εκδηλώνονταν κυρίως μέσω διακρίσεων, αναγκαστικής “πολωνοποίησης” και πολιτικών συγκρούσεων, και όχι οργανωμένων μαζικών σφαγών που θα χαρακτηρίζονταν ως γενοκτονία. Η Σοβιετική Ένωση χρησιμοποίησε τους ισχυρισμούς περί προστασίας των Ουκρανών και Λευκορώσων ως μέρος της δικαιολόγησης για την εισβολή στην Πολωνία το 1939. Ωστόσο, οι ιστορικοί γενικά θεωρούν αυτούς τους ισχυρισμούς ως προπαγάνδα και όχι ως αληθινή εικόνα της κατάστασης.
Η εισβολή ήταν μέρος μιας συντονισμένης προσπάθειας μεταξύ της ναζιστικής Γερμανίας και της Σοβιετικής Ένωσης, βάσει του Συμφώνου Μολότοφ-Ρίμπεντροπ, το οποίο διχοτομούσε την Πολωνία μεταξύ των δύο δυνάμεων. Η εισβολή στόχευε στην επέκταση της σοβιετικής επικράτειας και επιρροής.
Το Σύμφωνο Μη Επίθεσης, πιο γνωστό ως Σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μολότοφ, υπογράφτηκε μεταξύ των υπουργών Εξωτερικών της Σοβιετικής Ένωσης και της Γερμανίας, στις 23 Αυγούστου 1939. Η Γερμανία εισέβαλε στην Πολωνία την 1η Σεπτεμβρίου 1939 και η ΕΣΣΔ στις 17 Σεπτεμβρίου.
Αν και φαινομενικά ένα κείμενο φιλίας και ομόνοιας, αποτελούσε συμφωνία διαμοιρασμού της ανατολικής Ευρώπης, όχι απλά σε σφαίρες επιρροής αλλά με κανονικό διαμελισμό των νεοπαγών κρατών που δημιουργήθηκαν μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (Ρουμανίας, Πολωνίας, Φινλανδίας και Βαλτικών κρατών). Έτσι, η Μόσχα αναγνώριζε τις εδαφικές προσαρτήσεις στις οποίες είχε προβεί η Γερμανία στα προηγούμενα χρόνια και η ίδια κινείτο για υφαρπαγή ζωτικών για την ασφάλειά της εδαφών.
Στους επόμενους μήνες, η Ρωσία θα προσαρτήσει τη Φινλανδική Καρελία, τη ρουμανική Βεσσαραβία, την Εσθονία, τη Λιθουανία και τη Λετονία, ενώ η Πολωνία θα διαμοιραζόταν σε ποσοστό 3 προς 2. H Μόσχα αρνείτο την ύπαρξη αυτών των μυστικών πρωτοκόλλων μέχρι το 1989, οπότε τα αναγνώρισε και τα αποκήρυξε. Ωστόσο, είχε στην κατοχή της τη γερμανόφωνη έκδοση του Συμφώνου, μαζί με τα μυστικά πρωτόκολλα, ήδη από το 1945, όταν βρέθηκαν στη Γερμανία και μεταφέρθηκαν στην ΕΣΣΔ.
Το 1989, το Σοβιετικό Κογκρέσο των Βουλευτών του Λαού ένα ψήφισμα καταδικάζοντας αναμφισβήτητα το Σύμφωνο, που “παραβίαζε την κυριαρχία και την ανεξαρτησία άλλων κρατών“. Και αυτό, ουσιαστικά, ήταν το τέλος των προσπαθειών στη Ρωσία για την άρνηση του γεωπολιτικού αντίκτυπου του εγγράφου. Ο Μιχαήλ Γκορμπατσώφ καταδίκασε το περιεχόμενου του Συμφώνου, ενώ ακόμη και ο Βλαντιμίρ Πούτιν το χαρακτήρισε “ανήθικο” και “αναγκαίο κακό”, αλλά έριξε την ευθύνη στη στάση της Μεγάλης Βρετανίας και της Γαλλίας, σε μια προσπάθεια να το δικαιολογήσει.
Το σοβιετικό αντίγραφο της Συμφωνίας αποχαρακτηρίστηκε το 1992 και δημοσιεύτηκε σε επιστημονικό περιοδικό το 1993.
Με λίγα λόγια, τόσο η Σοβιετική Ένωση, όσο και η Ρωσία, έχουν αναγνωρίσει την ύπαρξη του Συμφώνου και των μυστικών πρωτοκόλλων, που μεταξύ άλλων, προέβλεπαν το διαμοιρασμό της Πολωνίας.
Τι συμφωνήθηκε στο μυστικό πρωτόκολλο
Μυστικό πρόσθετο πρωτόκολλο.
Άρθρο Ι. Σε περίπτωση εδαφικής και πολιτικής αναδιάταξης στις περιοχές που ανήκουν στα κράτη της Βαλτικής (Φινλανδία, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία), το βόρειο όριο της Λιθουανίας αντιπροσωπεύει τα όρια των σφαιρών της επιρροής της Γερμανίας και της ΕΣΣΔ, εν τω μεταξύ, το ενδιαφέρον της Λιθουανίας στην περιοχή Βίλνιους αναγνωρίζεται από τα δυο μέρη.
Άρθρο ΙΙ. Σε περίπτωση εδαφικής και πολιτικής αναδιάταξης των περιοχών που ανήκουν στο πολωνικό κράτος, οι σφαίρες επιρροής της Γερμανίας και της ΕΣΣΔ θα οριοθετούνται από τη γραμμή των ποταμών Νάρεβ, Βίστουλα και Σαν. Το ερώτημα εάν τα συμφέροντα και των δύο μερών καθιστούν επιθυμητή τη διατήρηση ενός ανεξάρτητου πολωνικού κράτους και ο τρόπος με τον οποίο θα πρέπει να οριοθετηθεί ένα τέτοιο κράτος μπορεί να καθοριστεί οριστικά κατά τη διάρκεια περαιτέρω πολιτικών εξελίξεων. Σε κάθε περίπτωση και οι δύο κυβερνήσεις θα επιλύσουν αυτό το ζήτημα μέσω μιας φιλικής συμφωνίας.
Άρθρο ΙΙΙ. Όσον αφορά τη Νοτιοανατολική Ευρώπη η σοβιετική πλευρά δηλώνει το ενδιαφέρον της για τη Βεσσαραβία. Η γερμανική πλευρά δηλώνει την πλήρη πολιτική της αμεροληψία σε αυτές τις περιοχές.
Άρθρο IV. Το πρωτόκολλο αυτό θα αντιμετωπίζεται και από τα δύο μέρη ως αυστηρά μυστικό.
Στις 28 Σεπτεμβρίου 1939, ο Ρίμπεντροπ και ο Μολότοφ υπέγραψαν τροποποίηση του μυστικού πρόσθετου πρωτοκόλλου:
Οι υπογράφοντες πληρεξούσιοι δηλώνουν τη συμφωνία της κυβέρνησης του γερμανικού Ράιχ και της κυβέρνησης της ΕΣΣΔ για τα παρακάτω:
Το μυστικό συμπληρωματικό πρωτόκολλο που υπογράφηκε στις 23 Αυγούστου 1939, τροποποιείται στο σημείο 1, σύμφωνα με το οποία η επικράτεια του Λιθουανικού κράτους εμπίπτει στη σφαίρα επιρροής του ΕΣΣΔ, ενώ, από την άλλη πλευρά, η επαρχία Λούμπλιν και τμήματα της επαρχίας της Βαρσοβίας εμπίπτουν στη σφαίρα επιρροής της Γερμανίας. Μόλις η κυβέρνηση της ΕΣΣΔ λάβει ειδικά μέτρα στην επικράτεια της Λιθουανίας για την προστασία των συμφερόντων της, τα σημερινά γερμανολιθουανικά σύνορα, θα διορθωθούν με τέτοιο τρόπο ώστε τα λιθουανικά νοτιοδυτικά εδάφη να αποδοθούν στη Γερμανία.
Επιπλέον, δηλώνεται ότι οι οικονομικές συμφωνίες που ισχύουν τώρα μεταξύ της Γερμανίας και της Λιθουανίας δεν θα επηρεάζονται από τα μέτρα της Σοβιετικής Ένωσης που αναφέρεται παραπάνω.
Μόσχα, 28 Σεπτεμβρίου 1939.
Την 1η Σεπτεμβρίου η Γερμανία εξαπολύει γενική εισβολή στην Πολωνία. Αμυνόμενος παντού με υπέρτερες και ανώτερες αριθμητικά δυνάμεις, ο Πολωνικός στρατός θα καταρρεύσει. Στις 17 Σεπτεμβρίου, μετά το κλείσιμο του μετώπου με την Ιαπωνία στην Άπω Ανατολή (σοβιετο-ιαπωνικές συνοριακές συγκρούσεις που διαδραματίστηκαν ανάμεσα στη Σοβιετική Ένωση, τη Μογγολία και την Αυτοκρατορία της Ιαπωνίας), ο Κόκκινος στρατός επιτέθηκε και αυτός στην Πολωνία σύμφωνα με τους όρους του Συμφώνου Ρίμπετροπ-Μολότοφ. Η επίθεση στην Πολωνία θα ολοκληρωθεί στις 6 Οκτωβρίου με την οριστική υποταγή των Πολωνών.
Οι συνέπειες του Συμφώνου
Όπως αναφέρθηκε στην προηγούμενη παράγραφο, με το Σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μολότοφ σε ισχύ, η Γερμανία επιτέθηκε στην Πολωνία την 1η Σεπτεμβρίου 1939, χωρίς το φόβο μιας σοβιετικής παρέμβασης. Στις 3 Σεπτεμβρίου 1939, η Βρετανία και η Γαλλία, έχοντας εγγυηθεί την προστασία των συνόρων της Πολωνίας πέντε μήνες νωρίτερα, κήρυξαν πόλεμο στη Γερμανία. Στις 17 Σεπτεμβρίου, η Σοβιετική Ένωση εισέβαλε στην Πολωνία από ανατολικά. Αυτά τα γεγονότα σηματοδοτούν την αρχή του Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου.
Στη συνέχεια, η Γερμανία και η Σοβιετική Ένωση προχώρησαν για να εδραιώσουν τον έλεγχο των σφαιρών επιρροής που οροθετήθηκαν στο μυστικό πρωτόκολλο του Συμφώνου. Τροποποίησαν το πρωτόκολλο για να απονείμουν τη Λιθουανία και την πόλη του Βίλνιους (τότε στην Πολωνία) στη σοβιετική σφαίρα επιρροής και προσαρμόστηκε το όριο που είχαν θέσει στην Πολωνία. Στις 29 Σεπτεμβρίου 1939, διαχωρίστηκαν μεταξύ τους. Η Γερμανία κατέλαβε τη δυτική και το μεγαλύτερο μέρος της κεντρικής Πολωνίας και προχώρησε στην προσάρτηση των δυτικών επαρχιών στο Ράιχ. Η Σοβιετική Ένωση κατέλαβε και προσάρτησε την υπόλοιπη Πολωνία.
Επίσης, σύμφωνα με τη συμφωνία, η Σοβιετική Ένωση προσάρτησε επιπλέον εδάφη που είχαν απονεμηθεί στη σφαίρα επιρροής της. Στις 30 Νοεμβρίου 1939, οι Σοβιετικοί επιτέθηκαν στη Φινλανδία. Μετά από έναν πόλεμο τεσσάρων μηνών, προσάρτησαν τη φινλανδική επικράτεια κατά μήκος των σοβιετικών συνόρων, ιδιαίτερα στην περιοχή κοντά στο Λένινγκραντ (σημερινή Αγία Πετρούπολη). Το καλοκαίρι του 1940, οι Σοβιετικοί κατέλαβαν και ενσωμάτωσαν τις βαλτικές χώρες της Εσθονίας, της Λετονίας και της Λιθουανίας. Επίσης, κατέλαβαν τις ρουμανικές επαρχίες της Βόρειας Βουκοβίνας και της Βεσσαραβίας.
Τέλος, η Γερμανία αντέδρασε στην ανάρτηση του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών και επέκρινε τους ισχυρισμούς της Ρωσίας σχετικά με την εισβολή, επισημαίνοντας την ιστορική πραγματικότητα ότι η Σοβιετική Ένωση επιτέθηκε από κοινού στην Πολωνία μαζί με τη ναζιστική Γερμανία. Για αυτό το λόγο το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών απάντησε στη ρωσική ανάρτηση παραθέτοντας χάρτη του διαχωρισμού της Πολωνίας με τις υπογραφές του φον Ρίμπεντροπ και του Ιωσήφ Στάλιν.
Συμπέρασμα
Δεν υπάρχει ιστορική βάση για τον ισχυρισμό πως οι Πολωνοί διέπραξαν γενοκτονία κατά των πληθυσμών της Δυτικής Λευκορωσίας και Δυτικής Ουκρανίας. Αν και υπήρχαν εντάσεις μεταξύ των Πολωνών και των μειονοτικών ομάδων σε αυτές τις περιοχές, αυτές δεν εξελίχθηκαν σε μαζικές σφαγές ή γενοκτονία. Οι ισχυρισμοί που προβλήθηκαν από τη Σοβιετική Ένωση για να δικαιολογήσουν την εισβολή του 1939 ήταν κατά βάση προπαγανδιστικοί. Η εισβολή είχε συμφωνηθεί στα πλαίσια του Συμφώνου Ρίμπεντροπ-Μολότοφ που συμπεριλάμβανε συμφωνία διαμελισμού της Πολωνίας και καθορισμού των σφαιρών επιρροής Σοβιετικής Ένωσης και ναζιστικής Γερμανίας.
Πηγές
https://web.archive.org/web/0/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/8221119.stm
https://web.archive.org/web/0/https://www.files.ethz.ch/isn/125339/1393_Molotov-Ribbentrop_Pact.pdf
https://web.archive.org/web/20200527024537/https://www1.ku.de/ZIMOS/forum/docs/7Chavkin7.pdf
https://web.archive.org/web/0/http://univ.bibl.u-szeged.hu/1074/1/jogalap_005_018-020.pdf
https://en.wikipedia.org/wiki/Soviet%E2%80%93Japanese_border_conflicts