Greece Fact Check

/ Mar 17, 2025
2025/03/17

Δίκτυο Pravda: Ρωσική παραπληροφόρηση μέσω χειραγώγησης της Τεχνητής Νοημοσύνης

Το δίκτυο Pravda, μια εκστρατεία παραπληροφόρησης με έδρα τη Μόσχα και όνομα το ρωσικό αντίστοιχο της λέξης «αλήθεια», αποτελεί μια σημαντική εξέλιξη στον τρόπο που λειτουργεί η κρατικά υποκινούμενη προπαγάνδα. Σύμφωνα με μια έρευνα του NewsGuard, αντί να στοχεύει άμεσα ανθρώπινα ακροατήρια, όπως συμβαίνει στις παραδοσιακές καμπάνιες παραπληροφόρησης, ο βασικός στόχος του δικτύου Pravda είναι να διεισδύσει και να χειραγωγήσει τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ), αλλοιώνοντας τις βάσεις δεδομένων από τις οποίες αντλούν πληροφορίες. Η προσέγγιση αυτή, γνωστή ως «LLM grooming» (χειραγώγηση μεγάλων γλωσσικών μοντέλων), βασίζεται στην υπερφόρτωση του διαδικτύου με φιλορωσικές αφηγήσεις, έτσι ώστε να επηρεαστεί η παραγόμενη πληροφορία από τα ΑΙ μοντέλα.

Το δίκτυο εντοπίστηκε για πρώτη φορά από τη VIGINUM, τη γαλλική κυβερνητική υπηρεσία που παρακολουθεί την ξένη παραπληροφόρηση, στα τέλη του 2023. Αρχικά, θεωρήθηκε από πολλούς ότι το Pravda δεν αποτελούσε σημαντική απειλή, καθώς οι ιστοσελίδες του προσέλκυαν πολύ περιορισμένη επισκεψιμότητα, πολλές από αυτές κάτω από 1.000 επισκέπτες τον μήνα, σύμφωνα με δεδομένα από την εταιρεία SimilarWeb. Στις αρχές του 2024, το Ευρωπαϊκή Παρατηρητήριο Ψηφιακών Μέσων (EDMO) ανέλυσε περαιτέρω το δίκτυο ενόψει των ευρωεκλογών, φτάνοντας σε παρόμοιο συμπέρασμα: η αδύναμη ανθρώπινη απήχηση καθιστούσε το Pravda χαμηλής προτεραιότητας. Όμως αυτή η εκτίμηση παραγνώρισε τον πραγματικό στρατηγικό στόχο του δικτύου — όχι τους ανθρώπους, αλλά τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης.

Στις αρχές Ιουνίου 2024 εντοπίστηκε από το EDMO μια νέα προσπάθεια διείσδυσης ρωσικής προπαγάνδας στο ευρύ κοινό τρίτων χωρών, με τη χρήση των ίδιων μέσων, αλλά ελαφρώς τροποποιημένων. Το δίκτυο επαλήθευσης γεγονότων EDMO ανίχνευσε μια νέα εξέλιξη του δικτύου “Pravda”, που, όπως προαναφέραμε, ήταν ήδη αντικείμενο έρευνας του EDMO που δημοσιεύθηκε στα τέλη Απριλίου. Αυτή τη φορά, το δίκτυο προσπάθησε να βρει έναν νέο τρόπο για να μεταφέρει μεγάλες ποσότητες παραπληροφόρησης και φιλορωσικής προπαγάνδας στη δημόσια γνώμη της ΕΕ.

Πιο συγκεκριμένα, εντοπίστηκε ένα νέο κύμα ιστοσελίδων Pravda που καλύπτουν τις γλώσσες της ΕΕ, και που χρησιμοποιούν ελαφρώς διαφορετική διεύθυνση URL από πριν και καταχωρήθηκε στη Ρωσία στα τέλη Μαΐου. Αντί για την προηγούμενη διεύθυνση URL pravda-xx.com, τώρα οι ιστοσελίδες έχουν ως διεύθυνση URL xx.news-pravda.com (όπου το “xx” είναι ο κωδικός από χώρες και γλώσσες). Το δίκτυο ιστοσελίδων δεν περιορίζεται στο όνομα “Pravda”. Άλλες ιστοσελίδες με την ίδια δομή που ανήκουν στο ίδιο δίκτυο είναι οι berdyansk-news.ru, news-kharkov.ru, mariupol-news.ru, news-odessa.ru και πολλές ακόμη.

Το Pravda ξεκίνησε τη λειτουργία του τον Απρίλιο του 2022, λίγο μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022. Μέχρι το τέλος του 2024, είχε δημοσιεύσει περίπου 3,6 εκατομμύρια άρθρα, μεταφρασμένα σε δεκάδες γλώσσες και στοχεύοντας 49 χώρες. Το δίκτυο αποτελείται από πάνω από 150 ιστοσελίδες, πολλές από τις οποίες προσποιούνται τοπικά μέσα ενημέρωσης. Περιλαμβάνει ρωσόφωνα sites για ουκρανικές περιοχές (Donetsk-News.ru, Kherson-News.ru), αλλά και διεθνή sites όπως Canada.News-Pravda.com και Trump.News-Pravda.com. Τη διαχείριση του δικτύου έχει η TigerWeb, μια εταιρεία πληροφορικής με έδρα την κατεχόμενη Κριμαία, υπό τον Yevgeny Shevchenko, προγραμματιστή που έχει συνεργαστεί με τις ρωσικές αρχές στην περιοχή. Οι διευθύνσεις URL του δικτύου Pravda ακολουθούν τη δομή «[περιοχή/χώρα/πρόσωπο].news-pravda.com», γεγονός που υποδηλώνει ότι είναι προσαρμοσμένες σε συγκεκριμένες γεωγραφικές ή πολιτικές οντότητες. Για παράδειγμα, το «france.news-pravda.com» στοχεύει τη Γαλλία, το «japan.news-pravda.com» την Ιαπωνία και το «catalan.news-pravda.com» την Καταλονία.

Το Pravda δεν παράγει πρωτογενές περιεχόμενο, αλλά λειτουργεί ως μηχανισμός “ξεπλύματος” παραπληροφόρησης. Αναπαράγει ψευδείς ισχυρισμούς από ρωσικά κρατικά μέσα, φιλορωσικούς παράγοντες επιρροής, φιλορωσικές αναρτήσεις από το Telegram και επίσημους κρατικούς φορείς. Οι αφηγήσεις αυτές διαδίδονται συστηματικά σε πολλαπλές ιστοσελίδες και γλώσσες, με στόχο να φαίνονται αξιόπιστες και διαδεδομένες ώστε να ενσωματωθούν από τα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης.

Η NewsGuard, στην πρόσφατη έρευνα, ανέδειξε τη σοβαρότητα του φαινομένου. Δοκιμάστηκαν 10 κορυφαία ΑΙ chatbots (π.χ. ChatGPT-4o, Google Gemini, Microsoft Copilot, Anthropic Claude, xAI Grok) με 15 ψευδείς ισχυρισμούς από το Pravda. Από τις 450 απαντήσεις συνολικά, το 33,55% επανέλαβαν την παραπληροφόρηση, το 18,22% δεν έδωσαν απάντηση, ενώ μόνο το 48,22% διέψευσαν επαρκώς τους ψευδείς ισχυρισμούς. Μάλιστα, επτά chatbots παρέθεσαν άρθρα του Pravda ως έγκυρες πηγές, με δύο να παραπέμπουν σε έως και 27 άρθρα από ιστοσελίδες του δικτύου.

Ένα ενδεικτικό παράδειγμα αφορά τον ψευδή ισχυρισμό ότι ο Πρόεδρος Ζελένσκι απαγόρευσε την εφαρμογή Truth Social στην Ουκρανία. Στην πραγματικότητα, η εφαρμογή ποτέ δεν ήταν διαθέσιμη στην Ουκρανία. Ωστόσο, έξι από τα δέκα chatbots επανέλαβαν τον ψευδή ισχυρισμό, παραπέμποντας σε άρθρα από το Trump.News-Pravda.com. Παρόμοια, τέσσερα chatbots υποστήριξαν τον ψευδή ισχυρισμό ότι στρατιώτες του Τάγματος Azov έκαψαν ομοίωμα του Donald Trump, στηριζόμενα σε βίντεο που παρήγαγε το Storm-1516, μια ομάδα ρωσικής παραπληροφόρησης.

Το ζήτημα επιτείνεται από το γεγονός ότι ακόμη και όταν τα ΑΙ μοντέλα διέψευδαν τους ψευδείς ισχυρισμούς, σε ορισμένες περιπτώσεις συμπεριλάμβαναν άρθρα του Pravda στις παραπομπές τους, αυξάνοντας άθελά τους την προβολή αυτών των ιστοσελίδων και ενισχύοντας την αξιοπιστία τους στα μάτια των χρηστών.

Ο John Mark Dougan, Αμερικανός φυγάς και νυν προπαγανδιστής της Μόσχας, περιέγραψε ξεκάθαρα τη στρατηγική σε στρογγυλή τράπεζα στη Μόσχα τον Ιανουάριο 2025. Δήλωσε ότι με την πλημμύρα ρωσικών αφηγήσεων, είναι δυνατόν να αλλάξει η παγκόσμια ΤΝ, ενώ χαρακτήρισε τα ΑΙ μοντέλα «εργαλείο προς αξιοποίηση» για διάδοση της ρωσικής προοπτικής.

Η τεχνική “LLM grooming” βασίζεται στη χειραγώγηση tokens, των βασικών μονάδων γλώσσας που χρησιμοποιούν τα ΑΙ μοντέλα. Με την υπερφόρτωση των βάσεων δεδομένων με tokens παραπληροφόρησης, το Pravda αυξάνει την πιθανότητα τα ΑΙ να αναφέρουν και ενισχύσουν ψευδείς αφηγήσεις. Η Google σε δική της έκθεση (Ιανουάριος 2025) κατέγραψε αύξηση στις προσπάθειες παραπλανητικής χρήσης SEO και ΤΝ από ξένους δρώντες.

Το American Sunlight Project (ASP) τόνισε τους πολιτικούς και κοινωνικούς κινδύνους αυτής της πρακτικής και προειδοποίησε ότι η παραπληροφόρηση μέσω ΑΙ απειλεί την ακεραιότητα της πληροφόρησης παγκοσμίως (Έκθεση ASP).

Όπως προαναφέραμε, οι διευθύνσεις URL του δικτύου Pravda ακολουθούν τη δομή «[περιοχή/χώρα/πρόσωπο].news-pravda.com». Το δίκτυο καλύπτει πλήθος γλωσσών και περιοχών σε πανευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο. Ακολουθεί αναλυτική παρουσίαση (αρχειοθετημένα λινκς):

Albania: albania.news-pravda.com

Bosnia-Herzegovina: bosnia-herzegovina.news-pravda.com

Bulgaria: bulgaria.news-pravda.com

Burkina Faso: burkina-faso.news-pravda.com

Cyprus: cyprus.news-pravda.com

CAR: rca.news-pravda.com

Czech Republic: czechia.news-pravda.com

Denmark: denmark.news-pravda.com

Estonia: estonia.news-pravda.com

Spain: spanish.news-pravda.com

Finland: finland.news-pravda.com

France: francais.news-pravda.com

Georgia: ge.news-pravda.com

Greece: greece.news-pravda.com

Croatia: croatia.news-pravda.com

Hungary: hungary.news-pravda.com

Ireland: ireland.news-pravda.com

Italy: italy.news-pravda.com

Japan: japan.news-pravda.com

Korea: korea.news-pravda.com

Lithuania: lithuania.news-pravda.com

Latvia: latvia.news-pravda.com

Moldova: moldova.news-pravda.com

North Macedonia: north-macedonia.news-pravda.com

Niger: niger.news-pravda.com

Netherlands: dutch.news-pravda.com

Norway: norway.news-pravda.com

Poland: poland.news-pravda.com

Portugal: portuguese.news-pravda.com

Romania: romania.news-pravda.com

Serbia: serbia.news-pravda.com

Sweden: sweden.news-pravda.com

Slovenia: slovenia.news-pravda.com

Slovakia: slovakia.news-pravda.com

Taiwan: taiwan.news-pravda.com

Ukraine: ukraine.news-pravda.com

United States: usa.news-pravda.com

United Kingdom: uk.news-pravda.com

Australia: australia.news-pravda.com

Canada: canada.news-pravda.com

European Union: eu.news-pravda.com

NATO: nato.news-pravda.com

Donald Trump: trump.news-pravda.com

New Zealand: new-zealand.news-pravda.com

Singapore: singapore.news-pravda.com

Armenia: armenia.news-pravda.com

Austria: austria.news-pravda.com

Germany: germany.news-pravda.com

Switzerland: switzerland.news-pravda.com

Spain: spain.news-pravda.com

Belgium: belgium.news-pravda.com

France: france.news-pravda.com

DPRK: dprk.news-pravda.com

South Korea: south-korea.news-pravda.com

Netherlands: netherlands.news-pravda.com

Portugal: portugal.news-pravda.com

Syria: syria.news-pravda.com

Balkans (in Serbian): balkan.news-pravda.com

Abkhazia: abkhazia.news-pravda.com

Cameroon: cameroon.news-pravda.com

Algeria: algeria.news-pravda.com

Egypt: egypt.news-pravda.com

Eritrea: eritrea.news-pravda.com

Gambia: gambia.news-pravda.com

Guinea: guinea.news-pravda.com

Guinea-Bissau: guinea-bissau.news-pravda.com

Iceland: iceland.news-pravda.com

Catalonia: catalan.news-pravda.com

Wales: wales.news-pravda.com

Basque: basque.news-pravda.com

Scotland: scotland.news-pravda.com

Galicia: galician.news-pravda.com

Luxembourg: luxembourg.news-pravda.com

Montenegro: montenegro.news-pravda.com

Mali: mali.news-pravda.com

Mauritania: mauritania.news-pravda.com

Malta: malta.news-pravda.com

Nigeria: nigeria.news-pravda.com

Ossetia: ossetia.news-pravda.com

Republika Srpska: rpska.news-pravda.com

Sudan: sudan.news-pravda.com

Senegal: senegal.news-pravda.com

South Sudan: south-sudan.news-pravda.com

Chad: chad.news-pravda.com

Turkey: turkey.news-pravda.com

Emmanuel Macron: macron.news-pravda.com (ανακατευθύνει στο france.news-pravda.com)

Olaf Scholz: scholz.news-pravda.com (ανακατευθύνει στο germany.news-pravda.com)

Συμπερασματικά, το Pravda δεν αποτελεί απλώς μια ακόμη εκστρατεία παραπληροφόρησης, αλλά μια νέα μορφή απειλής που έχει στοχοποιήσει και το ελληνόφωνο κοινό. Με στρατηγική στόχευση των ΑΙ μοντέλων, επιχειρεί να διαστρεβλώσει την πραγματικότητα μέσω της τεχνολογίας, θέτοντας σοβαρές προκλήσεις για προγραμματιστές, ρυθμιστικές αρχές και γενικότερα την κοινωνία των πολιτών.

Αφήστε μια απάντηση

Συνεχίζοντας να χρησιμοποιείτε την ιστοσελίδα, συμφωνείτε με τη χρήση των cookies. Περισσότερες πληροφορίες.

Σύμφωνα με τη νομοθεσία, όταν μια ιστοσελίδα έχει έδρα στην Ε.Ε ή απευθύνεται στους κατοίκους της, πρέπει να δηλώνει στους χρήστες, ότι χρησιμοποιεί cookies (οι περισσότερες χρησιμοποιούν). Επίσης πρέπει να δικαιολογεί το σκοπό της χρήσης τους και να ζητά την άδεια του χρήστη για την δημιουργία των cookies στο σύστημα του. Έτσι, σύμφωνα με την Οδηγία (2009/136/ΕΚ), και τον αντίστοιχο ελληνικό νόμο (4070/2012), κάθε σάιτ στη χώρα μας οφείλει να ζητεί τη συγκατάθεση των χρηστών για τα cookies που θα αποθηκευτούν στις συσκευές τους. Ο νόμος αυτός απευθύνεται σε όλους τους δικτυακούς ιστότοπους που εδρεύουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ανεξάρτητα από το μέγεθος τους, οι οποίοι οφείλουν να το σεβαστούν. Όταν μια ιστοσελίδα δεν συμμορφώνεται, επιβάλλονται κυρώσεις και κατ' επέκταση κάποιο πρόστιμο. Οι ρυθμίσεις των cookies σε αυτή την ιστοσελίδα έχουν οριστεί σε "αποδοχή cookies" για να σας δώσουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία περιήγησης και για την ανάλυση της επισκεψιμότητας. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε αυτή την ιστοσελίδα χωρίς να αλλάξετε τις ρυθμίσεις των cookies σας ή κάνετε κλικ στο κουμπί "Κλείσιμο" παρακάτω τότε συναινείτε σε αυτό.

Κλείσιμο