Τα φαινόμενα οικονομικών απατών μέσω των κοινωνικών δικτύων είναι αρκετά συνηθισμένα. Οι άνθρωποι πίσω από αυτές υποδύονται δημόσια πρόσωπα και γνωστές ιστοσελίδες (ακόμη και τραπεζικές) κατασκευάζοντας πιστά αντίγραφά τους. Σε όλες τις περιπτώσεις υπόσχονται μεγάλα κέρδη από επενδύσεις. Σκοπός τους όμως είναι να υποκλέψουν προσωπικά στοιχεία ανυποψίαστων χρηστών, από αριθμό τηλεφώνου και διευθύνσεις email, μέχρι κωδικούς τραπεζικών λογαριασμών.
Πρόκειται για διαφημίσεις που προωθούνται μέσω Facebook και Instagram και παραπέμπουν σε ιστοσελίδες που επιχειρούν να αποσπάσουν προσωπικά στοιχεία και να πείσουν τα θύματά τους να “επενδύσουν” χρήματα, με παραπλανητικές υποσχέσεις για μεγάλα κέρδη. Επικαλούνται διάφορες υποτιθέμενες πλατφόρμες, όπως την NeuroTradeX, την Trade +4 Neupro κτλ. Συχνά χρησιμοποιούνται deepfake βίντεο, δηλαδή ψεύτικα βίντεο που έχουν δημιουργηθεί με τεχνητή νοημοσύνη, για να πειστούν τα υποψήφια θύματα να επενδύσουν σε κρυπτονομίσματα όπως το Bitcoin. Ορισμένες φορές, τα βίντεο δείχνουν δημοσιογράφους, ακόμη και τον ίδιο τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, να μιλά δήθεν για επενδυτικές ευκαιρίες.
Στις ενδεικτικές παρακάτω περιπτώσεις, επικαλούνται τον Ίλον Μασκ και οι αναρτήσεις συνοδεύονται από λινκς που παραπέμπουν σε ιστοσελίδες που φαινομενικά είναι αληθινές, όπως για παράδειγμα το protothema.gr. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για “κλωνοποιημένες” ιστοσελίδες με απατηλό περιεχόμενο που επιχειρούν να ξεγελάσουν τους αναγνώστες για να επενδύσουν ποσά που μπορεί να ξεκινάνε από 200 ευρώ.
Αν και αυτές οι ιστοσελίδες προσποιούνται ότι θα μεταφέρουν τους χρήστες σε πραγματικές, στην πραγματικότητα τους παραπλανούν. Αντί για παράδειγμα να οδηγηθούμε στο protothema.gr, το λινκ μας οδηγεί σε πλαστή ιστοσελίδα:
Αν και η μορφή της πλαστής ιστοσελίδας είναι ίδια με την αληθινή, στην πραγματικότητα επιχειρεί να εξαπατήσει για να πείσει χρήστες να επενδύσουν και στην ουσία να χάσουν τα λεφτά τους.
Παράδειγμα deepfake βίντεο του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη:
Οι επενδυτικές απάτες στα κοινωνικά δίκτυα είναι ένα συχνό φαινόμενο, γι’ αυτό είναι σημαντικό να είστε προσεκτικοί. Ακολουθούν οδηγίες για την προφύλαξη:
- Εάν φαίνεται πολύ καλή προσφορά για να είναι αληθινή, πρόκειται για απάτη. Εξετάστε προσεκτικά τις υποσχέσεις για γρήγορα κέρδη ή εγγυημένες αποδόσεις.
- Ελέγξτε εάν ο οργανισμός ή το άτομο που προωθεί την επένδυση είναι αξιόπιστο. Ψάξτε για κριτικές ή σχόλια στο διαδίκτυο.
- Πολλές διαφημίσεις στα κοινωνικά δίκτυα προβάλλουν ψεύτικες μαρτυρίες ή διασημότητες για να κερδίσουν την εμπιστοσύνη σας.
- Οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης δεν ελέγχουν πάντα την αξιοπιστία αυτών των διαφημίσεων.
- Ακόμη και αν υποβάλλετε αναφορά για απάτη στην πλατφόρμα, ενδέχεται να σας απαντήσει πως η απατηλή ανάρτηση δεν παραβιάζει τους κανόνες της.
- Οι απατεώνες συχνά προσπαθούν να σας πιέσουν να επενδύσετε άμεσα. Μην παίρνετε βιαστικές αποφάσεις.
- Μη μοιράζεστε πληροφορίες όπως αριθμό τηλεφώνου, αριθμούς τραπεζικών λογαριασμών ή κωδικούς PIN.
- Αποφύγετε να κατεβάσετε εφαρμογές ή να συνδεθείτε σε άγνωστους ιστότοπους. Ακόμη και αν μια ιστοσελίδα φαίνεται γνήσια, ελέγξτε πάντα το URL. Για παράδειγμα, το γνήσιο URL της Εθνικής Τράπεζας είναι nbg.gr. Αν μπείτε σε κάποια ιστοσελίδα με διαφορετικό URL (τυχαίο παράδειγμα nbgbank.site/el), ακόμη και αν είναι ολόιδια με αυτή της Τράπεζας, μην την εμπιστευτείτε. Το ίδιο ισχύει και για ιστοσελίδες γνωστών ΜΜΕ και κρατικών υπηρεσιών.
- Ψάξτε για σημάδια απάτης, όπως κακή ποιότητα ιστοσελίδων (πχ, ορθογραφικά λάθη) και emails από ύποπτες διευθύνσεις που δεν φαίνονται επίσημες.
- Αν υποψιάζεστε απάτη, επικοινωνήστε με την αστυνομία ή αρμόδιες αρχές (π.χ. Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος).