ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΣ: Τα εμβόλια κατά του Covid-19 ευθύνονται για τουλάχιστον 3 εκατ. θανάτους «πάνω από το μέσο όρο» που καταγράφηκαν παγκοσμίως μετά την πανδημία μέχρι τον Αύγουστο του 2024.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Η μελέτη του BMJ Public Health δεν συνδέει τα εμβόλια COVID-19 με την αύξηση της υπερβάλλουσας θνησιμότητας, όπως διαστρεβλώθηκε σε διάφορα μέσα. Τόσο το επιστημονικό περιοδικό, όσο και πολλοί ειδικοί, επισήμαναν πως κάτι τέτοιο δεν έχει τεκμηριωθεί.
Μεγάλη διασπορά έχουν στο διαδίκτυο άρθρα που υποστηρίζουν πως ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Vrije του Άμστερνταμ ανέλυσαν τα ποσοστά θανάτων από 47 χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, της Αυστραλίας και χωρών της Ευρώπης και βρήκαν ότι τα εμβόλια κατά της Covid-19 ευθύνονται για τουλάχιστον 3 εκατ. θανάτους.
Τι ισχύει
Ο ισχυρισμός βασίζεται σε παρερμηνεία μελέτης των Mostert et al., που δημοσιεύτηκε στο BMJ Public Health τον Ιούνιο του 2024, με τίτλο “Excess mortality across countries in the Western World since the COVID-19 pandemic: ‘Our World in Data’ estimates of January 2020 to December 2022“. Το επιστημονικό περιοδικό προέβη σε διευκρίνηση που συνοδεύει πλέον τη μελέτη:
“Η ομάδα ακεραιότητας και οι συντάκτες διερευνούν ζητήματα που τέθηκαν σχετικά με την ποιότητα και το περιεχόμενο αυτού του έργου. Το Κέντρο Princess Máxima, το οποίο αναφέρεται ως ο φορέας τριών εκ των τεσσάρων συγγραφέων, διεξάγει επίσης δική του έρευνα για την επιστημονική ποιότητα της μελέτης. Η ομάδα ακεραιότητας έχει έρθει σε επαφή με το ίδρυμα σχετικά με την έρευνά του. Οι αναγνώστες πρέπει επίσης να είναι ενήμεροι για λανθασμένες αναφορές και παρερμηνείες της έρευνας. Έχει διατυπωθεί ο ισχυρισμός ότι η μελέτη υποδηλώνει άμεση αιτιακή σχέση μεταξύ εμβολιασμού κατά της COVID-19 και θνησιμότητας. Ωστόσο, η μελέτη δεν θεμελιώνει καμία τέτοια σύνδεση. Οι ερευνητές εξέτασαν μόνο τις τάσεις της υπερβάλλουσας θνησιμότητας με την πάροδο του χρόνου, όχι τα αίτιά της. Η έρευνα δεν υποστηρίζει τον ισχυρισμό ότι τα εμβόλια αποτελούν σημαντικό παράγοντα στην υπερβάλλουσα θνησιμότητα από την έναρξη της πανδημίας. Αντίθετα, τα εμβόλια υπήρξαν καθοριστικά στη μείωση των σοβαρών νοσηλειών και της θνησιμότητας που σχετίζονται με τη λοίμωξη COVID-19.”
Σύμφωνα με το Retraction Watch, πολλά μέσα ενημέρωσης κάλυψαν λανθασμένα τη μελέτη. Η Telegraph δημοσίευσε το ρεπορτάζ της με τίτλο: «Τα εμβόλια κατά της Covid ενδέχεται να συνέβαλαν στην άνοδο της υπερβάλλουσας θνησιμότητας». Η New York Post υιοθέτησε παρόμοια προσέγγιση, γράφοντας ότι οι ερευνητές διαπίστωσαν πως η «υπερβολική θνησιμότητα παρέμεινε υψηλή» από το 2020 — παρά την ευρεία διάθεση των εμβολίων κατά της COVID και τα διάφορα μέτρα περιορισμού — και παραθέτοντας δηλώσεις της μελέτης σχετικά με αναφερθείσες «σοβαρές βλάβες και θανάτους μετά τον εμβολιασμό». Η Post στη συνέχεια διόρθωσε το άρθρο της.
Εξαιτίας των παρερμηνειών και διαστρεβλώσεων, το BMJ Public Health προχώρησε σε σχετική ανακοίνωση:
“Διάφορα μέσα ενημέρωσης έχουν ισχυριστεί ότι η παρούσα έρευνα υποδηλώνει άμεση αιτιακή σχέση μεταξύ εμβολιασμού κατά της COVID-19 και θνησιμότητας. Ωστόσο, η μελέτη δεν θεμελιώνει καμία τέτοια σύνδεση. Οι ερευνητές εξέτασαν μόνο τις τάσεις της υπερβάλλουσας θνησιμότητας με την πάροδο του χρόνου και όχι τα αίτιά της. Παρόλο που οι ερευνητές αναγνωρίζουν ότι αναφέρονται παρενέργειες μετά τον εμβολιασμό, η μελέτη δεν υποστηρίζει τον ισχυρισμό ότι τα εμβόλια αποτελούν σημαντικό παράγοντα υπερβάλλουσας θνησιμότητας από την έναρξη της πανδημίας. Αντίθετα, τα εμβόλια έχουν διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στη μείωση των σοβαρών περιστατικών ασθένειας και των θανάτων που σχετίζονται με τη λοίμωξη COVID-19. Το βασικό μήνυμα της έρευνας είναι ότι η κατανόηση της συνολικής υπερβάλλουσας θνησιμότητας από την έναρξη της πανδημίας COVID-19 είναι κρίσιμη για τον μελλοντικό σχεδιασμό πολιτικών υγείας. Ωστόσο, η αναγνώριση συγκεκριμένων αιτίων είναι πολύπλοκη λόγω της διαφοροποίησης στην ποιότητα και τη μεθοδολογία καταγραφής των δεδομένων μεταξύ των χωρών.”
Τόσο το Reuters, όσο και το Science Feedback, ερεύνησαν τους ισχυρισμούς και απευθύνθηκαν σε ειδικούς που διέψευσαν τις παρερμηνείες.
Ανάμεσα στους ειδικούς που άσκησαν κριτική στη μελέτη είναι και ο Τζέφρι Σ. Μόρις, Καθηγητής Δημόσιας Υγείας και Προληπτικής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια:
Συμπέρασμα
Η μελέτη του BMJ Public Health δεν συνδέει τα εμβόλια COVID-19 με την αύξηση της υπερβάλλουσας θνησιμότητας, όπως διαστρεβλώθηκε σε διάφορα μέσα. Τόσο το επιστημονικό περιοδικό, όσο και πολλοί ειδικοί, επισήμαναν πως κάτι τέτοιο δεν έχει τεκμηριωθεί.