Μια σπουδαία έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Science και φέρει μεταξύ άλλων την υπογραφή Έλληνα επιστήμονα, σχετικά με ορισμένα χημειοθεραπευτικά σκευάσματα και το ενδεχόμενο να προκαλούν μεταστατικές αλλοιώσεις, μεταφέρθηκε ως είδηση από εγχώρια και ξένα ΜΜΕ, λανθασμένα ή με αρκετές δόσεις υπερβολής και πομπώδεις τίτλους όπως “Η Χημειοθεραπεία μπορεί να αυξήσει το καρκίνο και να προκαλέσει μεταστάσεις!!!!”
“Σύμφωνα με την έρευνα, επικεφαλής της οποίας είναι ο Δρ. Γεώργιος Καραγιάννης του Albert Einstein College of Medicine, η φαρμακευτική αγωγή με συγκεκριμένα χημειοθεραπευτικά σχήματα για τον καρκίνο του μαστού, αυξάνει την πιθανότητα να μεταναστεύσουν τα καρκινικά κύτταρα σε άλλα μέρη του σώματος.”
Πριν δούμε ακριβώς ποια είναι τα ευρήματα της έρευνας, καλό είναι να επισημάνουμε κάποια σημαντικά στοιχεία. Η ομάδα που δημοσίευσε την έρευνα, απαρτίζεται από 16 επιστήμονες, με τους 3 εξ αυτών, να είναι οι επικεφαλείς της έρευνας. Ανάμεσά τους και ο Δρ. Καραγιάννης, ο οποίος σχεδίασε και εκτέλεσε τα πειράματα, ανάλυσε και ερμήνευσε τα δεδομένα, συντόνισε το project και συνέγραψε την έρευνα.
Η ερευνητική ομάδα, χρησιμοποίησε φαρμακευτικό σκεύασμα που φέρει το όνομα Rebastinib, για να κάνει “proof of concept”, δηλαδή να αποδείξει τα ευρήματά της, χωρίς αυτό να σημαίνει πως το συγκεκριμένο φάρμακο θα χορηγείται ως “χημειοπροφυλακτικό”, πριν γίνουν οι απαραίτητες κλινικές δοκιμές.
Επικοινωνήσαμε με τον Δρ. Γ. Καραγιάννη για να του θέσουμε τις απορίες μας σχετικά με τα δημοσιεύματα που διαβάσαμε:
Η εργασία μας χρησιμοποίησε ζωικά μοντέλα (ποντίκια – πειραματόζωα), και έδειξε ότι η προεγχειρητική χημειοθεραπεία μπορεί να δημιουργήσει δύο προ-μεταστατικές αλλοιώσεις, που είναι είναι απαραίτητες για την αιματογενή διασπορά των καρκινικών κυττάρων. Συγκεκριμένα, ποντίκια που δέχονται την χημειοθεραπεία, α) έχουν περισσότερες εστίες ΤΜΕΜ και β) έχουν μεγαλύτερο αριθμό καρκινικών κυττάρων με αυξημένη επιθετικότητα. Τα δύο σημαντικότερα πειράματα που στηρίζουν αυτό το συμπέρασμα, φαίνονται παρακάτω. Στη πάνω εικόνα, φαίνεται ότι ποντίκια που δέχονται Paclitaxel (χημειοθεραπευτικό σκεύασμα),έχουν περισσότερες εστίες ΤΜΕΜ συγκριτικά με ποντίκια που δέχονται Paclitaxel. Στη κάτω εικόνα, φαίνεται ότι ποντίκια που δεν δέχονται Paclitaxel, έχουν περισσότερα κύτταρα με αυξημένη επιθετικότητα, χρησιμοποιώντας έναν δείκτη που λέγεται MenaINV, συγκριτικά με ποντίκια που δεν δέχονται χημειοθεραπεία. Οι δύο χαρακτηριστικές αυτές αλλοιώσεις, περιγράφονται ως προμεταστατικές επειδή στην ουσία βοηθούν στη διαδικασία της μετάστασης, και απεικονίζονται στο μοντέλο (cartoon), που μεταφράστηκε και τροποποιήθηκε από την πρωτότυπη εργασία.
Επίσης, χρησιμοποιώντας ένα γκρουπ 20 ασθενών με καρκίνο του στήθους, δείξαμε ότι υπάρχει ένα σημαντικό ποσοστό (>50%), που ανταποκρίνονται στη προεγχειριτική χημειοθεραπεία αναπτύσσοντας τις δύο αυτές προμεταστατικές αλλοιώσεις. Αυτά τα συμπεράσματα μας οδηγούν σε μια λογική εξήγηση για το γιατί η προεγχειρητική χημειοθεραπεία, ενώ θα έπρεπε ιδανικά να παρατείνει το προσδόκιμο επιβίωσης των ασθενών που τη δέχονται κατά πολύ περισσότερο συγκριτικά με αυτούς που δέχονται μόνο μετεγχειριτική χημειοθεραπεία, στη πραγματικότητα δεν υπάρχει καμία διαφορά. Αυτό συμβαίνει διότι οι προαναφερθείσες προμεταστατικές αλλοιώσεις, επισκιάζουν τα κλινικά οφέλη της προεγχειρητικής χημειοθεραπείας.
Σε μια προσπάθεια να καταστείλουμε τις προμεταστατικές αλλοιώσεις της προεγχειρητικής χημειοθεραπείας, ώστε οι ασθενείς να επωφελούνται μόνο των κλινικών οφελών της, σχεδιάσαμε νέα σειρά πειραματισμών, πάλι σε ζωικά μοντέλα, στα οποία δόθηκε ένας αναστολέας της λειτουργικότητας των ΤΜΕΜ, μαζί με προεγχειρητική χημειοθεραπεία. Τα συμπεράσματα μας οδήγησαν στο ότι ο αναστολέας ΤΜΕΜ, μπορούσε να μπλοκάρει επιτυχώς τις προμεταστατικές αλλοιώσεις που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια της προεγχειρητικής χημειοθεραπείας.
Με βάση τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τα πειράματά μας:
α) Υπάρχει ένα ποσοστό ασθενών που ανταποκρίνονται με προμεταστατικές αλλοιώσεις στη προεγχειρητική χημειοθεραπεία. Είναι σημαντικό να βρούμε ένα δείκτη που θα μας πληροφορεί για το ποιο είναι το βιολογικό προφίλ αυτών των ασθενών, ώστε να τροποποιηθεί το σχήμα τους.
β) Η πρόταση που γίνεται στην εργασία μας είναι ότι στους ασθενείς που είναι σημαντικό να χορηγηθεί προεγχειρητική χημειοθεραπεία, μπορεί να παρθεί ένα δείγμα μετά από 2-3 δόσεις χημειοθεραπείας και να εξεταστεί ο δείκτης MenaINV με κυτταρολογική εξέταση. Αν ο δείκτης αυξηθεί, είναι σημάδι πως στον ασθενή αυτό, είναι πιθανόν να αρχίζουν προ-μεταστατικές αλλοιώσεις. Η ένδειξη στη περίπτωση αυτή είναι να διακοπεί η προεγχειρητική θεραπεία, να γίνει χειρουργική αφαίρεση του όγκου και να ακολουθηθεί μετεγχειρητική χημειοθεραπεία.
γ) Αναστολείς των ΤΜΕΜ, θα μπορούσαν να δοθούν μεταγχειρητικά μαζί με τη χημειοθεραπεία, ή ακόμη και για ολόκληρη τη ζωή του ασθενούς για τον έλεγχο τυχόν προ-μεταστατικών αλλοιώσεων. Ήδη τέτοια φάρμακα βρίσκονται σε κλινικές δοκιμές με ασθενείς με καρκίνου του μαστού, με ενθαρρυντικά αποτελέσματα.
Τι έχετε να πείτε για τα τρομολαγνικά δημοσιεύματα για που αναφέρουν πως η χημειοθεραπεία μπορεί να αυξήσει το καρκίνο και να προκαλέσει μεταστάσεις;
Υπάρχουν δύο επιστημονικές ανακρίβειες και μια ασάφεια σε αυτό το statement:
Επιστημονική ανακρίβεια #1: Η μελέτη μας ασχολήθηκε με την προεγχειρητική χημειοθεραπεία (neoadjuvant) που δίνεται πριν τη χειρουργική αφαίρεση του καρκίνου. Είναι γνωστό ότι περίπου το 20% των ασθενών λαμβάνει προεγχειρητική χημειοθεραπεία και το υπόλοιπο 80% μετεγχειρητική. Οι αλλοιώσεις που περιγράφουμε συμβαίνουν μόνο όταν υπάρχει πρωτογενής όγκος λοιπόν στη θέση και βομβαρδίζεται με χημειοθεραπεία. Η γενίκευση λοιπόν του statement, είναι επικίνδυνη και πρέπει να τονιστεί ότι η εργασία μας, δεν αφορά όλους τους ασθενείς που δέχονται χημειοθεραπεία.
Επιστημονική ανακρίβεια #2: “Και να προκαλέσει μεταστάσεις”. Στη πραγματικότητα δεν δείξαμε ανάπτυξη μεταστάσεων σε ανθρώπους που έλαβαν προεγχειρητική χημειοθεραπεία. Δείξαμε όμως ότι αναπτύσσονται δύο αλλοιώσεις (αύξηση ΤΜΕΜ και αύξηση επιθετικότητας καρκινικών κυττάρων, οι οποίες αυξάνουν το κίνδυνο για μεταστάσεις σε βάθος χρονου. Είναι πολύ δύσκολο να μελετηθεί η μετάσταση, διότι πρέπει να παρακολουθήσεις τον ασθενή για τουλάχιστον 15-20 χρόνια προκειμένου να βγουν ασφαλή συμπεράσματα. Ωστόσο, σε μια επιδημιολογική μελέτη (3.760 ασθενών που παρακολουθήθηκαν από το 1980 έως το 2010) από το γκρουπ μας, βρέθηκε ότι ασθενείς με περισσότερα από 23 ΤΜΕΜ. έκαναν πιο συχνά μεταστάσεις από ασθενείς με λιγότερα από 23 ΤΜΕΜ. Στη παρούσα μελέτη βρήκαμε ότι από τους 20 ασθενείς που έλαβαν προεγχειρητική χημειοθεραπεία, το 50% εξ αυτών είχε αύξηση από λιγότερα από 23 σε περισσότερα απο 23 ΤΜΕΜ, επομένως μετατέθηκαν στο γκρουπ υψηλού κινδύνου για μετάσταση. Αυτό φαίνεται και στην εικόνα παραπάνω, όπου η κόκκινη μπάρα δείχνει το όριο των 23 ΤΜΕΜ.
Επιστημονική ασάφεια: “Αυξάνει το καρκίνο”. Η έκφραση αυτή είναι ασαφής και δεν σημαίνει τίποτα, υποδηλώνοντας ότι όποιος το έγραψε ή το μετέφερε είναι αδαής και δεν έχει κάνει προσεκτική έρευνα για το άρθρο (ή τον ισχυρισμό), πριν το γράψει, όπως επίσης δεν ρώτησε τους ίδιους τους συγγραφείς να επικυρώσουν αυτά που έγραψε. Ο καρκίνος δεν αυξάνεται, πρέπει να προσδιοριστεί ποια παράμετρος του καρκίνου αυξάνεται, πχ το μέγεθος ή επιθετικότητα, η αντοχή στη χημειοθεραπεία, η διεισδυτικότητα, η μεταστατικότητα; Προφανώς δεν δείξαμε ότι όλα αυτά αυξάνονται. Το σωστό statement είναι πως η προεγχειρητική χημειοθεραπεία, αυξάνει το ρίσκο της μετάστασης στο καρκίνο του μαστού.
Σε τέτοιου είδους τρομολαγνικά δημοσιεύματα, συμβουλεύω πάντοτε οι ενδιαφερόμενοι να διαβάζουν τα πρωτότυπα άρθρα και όχι δημοσιεύσεις που σχολιάζουν τα ευρήματα των άρθρων χωρίς τη συγκατάθεση των συγγραφέων. Επειδή όπως αντιλαμβάνομαι μπορεί να είναι δύσκολο για κάποιον που δεν έχει επιστημονικό υπόβαθρο να καταλάβει το πρωτότυπο άρθρο, ο κόσμος μπορεί πάντοτε να απευθυνθεί στο τμήμα δημοσίων σχέσεων του εκάστοτε πανεπιστημιακού τμήματος που έκανε τη δημοσίευση για ερωτήσεις. Για παράδειγμα αν κάποιος μπει στη σελίδα του Einstein College of Medicine, μπορεί να δει ότι υπάρχουν διευθύνσεις και e-mail ανθρώπων που η δουλειά τους είναι να επικοινωνούν με εκλαϊκευμένη γλώσσα τα ευρήματα των ερευνητών του Ινστιτούτου μας. Εκεί υπάρχουν και έγκυρες πληροφορίες για την εργασία μας. Επίσης, οι άνθρωποι που δουλεύουν στο τμήμα δημοσίων σχέσεων κάνουν συχνά-πυκνά ανακοινώσεις των ευρημάτων προς τον Τύπο, τα οποία είναι τα πιο έγκυρα, ελεγμένα και κατόπιν συνεννοήσεως με τους επικεφαλείς της έρευνας.
Για ποιο λόγο απευθυνθήκαμε στον Δρ. Γ. Καραγιάννη
Η δημοσίευση της έρευνας στην οποία συμμετείχε ο Δρ. Καραγιάννης, δεν άργησε να “παρερμηνευτεί” και να χρησιμοποιηθεί ως τρομολαγνική προπαγάνδα από γνωστούς κύκλους που δραστηριοποιούνται στις εναλλακτικές “θεραπευτικές” προσεγγίσεις, με υπερφίαλες δηλώσεις όπως “Η Χημειοθεραπεία μπορεί να αυξήσει το καρκίνο και να προκαλέσει μεταστάσεις!”
Παραδείγματος χάριν
Ο διατροφολόγος που επικαλείται τον Άδωνι Γεωργιάδη για να μην ασχοληθεί κανείς μαζί του
Ο γιατρός που θεραπεύει το καρκίνο με ομοιοπαθητική
Ο “γιατρός” με τα ανύπαρκτα πτυχία που συνιστά αποφυγή χημειοθεραπειών, οδηγώντας τουλάχιστον μια γυναίκα στο θάνατο σύμφωνα με επώνυμη μαρτυρία
Και φυσικά η γυναίκα που πουλά μαντζούνια για τη “φυσική θεραπεία του καρκίνου”
Όπως γίνεται σχεδόν πάντα σε ανάλογες περιπτώσεις, διάφοροι “γιατροί” και “ειδικοί” του διαδικτύου, δεν διστάζουν να παρερμηνεύσουν μια επιστημονική έρευνα για να προωθήσουν τη δική τους ατζέντα, ήτοι να πουλήσουν βιβλία, να προσελκύσουν πελάτες σε σεμινάρια “υγείας” και μη αναγνωρισμένες ιατρικές μεθόδους, πάντα έναντι αντιτίμου και με συντριπτικές συνέπειες για την υγεία τους.
Τελικά, η εργασία αυτή δεν είναι πολέμια της χημειοθεραπείας, αλλά το αντίθετο, Υποστηρίζει ότι μελετώντας και καταπολεμώντας της αρνητικές συνέπειες της χημειοθεραπείας, οι ασθενείς μπορούν τελικά να επωμιστούν μόνο των κλινικών οφελών της και να επεκταθεί κατά πολύ το προσδόκιμο επιβίωσής τους.
Ο Γ.Καραγιάννης αποφοίτησε το 2008 από το Τμήμα Κτηνιατρικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και πήρε το διδακτορικό του το 2014 από το Τμήμα Εργαστηριακής Ιατρικής και Παθοβιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Τορόντο στον Καναδά, με ειδίκευση στους μοριακούς μηχανισμούς των μεταστάσεων του καρκίνου. Από το 2015 μέχρι σήμερα είναι μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Κολέγιο Ιατρικής ‘Αλμπερτ Αϊνστάιν των ΗΠΑ με αντικείμενο τη βιολογία του καρκίνου.
Ευχαριστούμε τον κτηνίατρο Αλέξανδρο Μακαρονά που μας έφερε σε επαφή με τον Δρ. Γεώργιο Καραγιάννη.