Ομοιοπαθητική: Τα δεδομένα χωρίς αραίωση

Έχοντας ξοδέψει ένα διόλου ευκαταφρόνητο τμήμα του ελεύθερου διαδικτυακού μου χρόνου σε αντιδικίες με θέμα την ομοιοπαθητική, υποψιάζομαι ότι θα δυσκολευόμουν κάπως να πείσω ότι διαθέτω την ικανότητα να την αντιμετωπίσω με απόλυτα αντικειμενικό τρόπο. Και τούτο, παρότι έχω να επιδείξω, προς υπεράσπισή μου, αυτό το άρθρο, που μόνο εχθρικά δεν στέκεται απέναντί της (με την προϋπόθεση, βέβαια, πως κάποιος θα διαβάσει και πέραν του τίτλου του…).  Έτσι, όταν έμαθα για την κυκλοφορία του βιβλίου που σας παρουσιάζω σήμερα, δεν θα μπορούσα να μην το αγοράσω εν ριπή οφθαλμού. Ο λόγος, ο εξής ένας: Ο καθηγητής Edzard Ernst.

Του Διαμαντή Κλημεντίδη, αναδημοσίευση από clinicalpharmacist.gr

Για όποιον ασχολείται με την σοβαρή πλευρά των φυσικών θεραπειών, την πλευρά, δηλαδή, που δεν πάει κόντρα στην επιστήμη αλλά την αγκαλιάζει και την αποδέχεται, ο Edzard Ernst είναι ένας θρύλος. Κατέχει τον τίτλο του πρώτου καθηγητή πανεπιστημίου στον κόσμο με ειδικότητα στις συμπληρωματικές/εναλλακτικές θεραπείας (CAM), και μαζί του αυτόν της Νέμεσής τους. Βλέπετε, ο καθηγητής Ernst υιοθέτησε πλήρως τις αρχές της evidence-based medicine και προσπάθησε να τοποθετήσει τις συμπληρωματικές και εναλλακτικές θεραπείες στην θέση που αντικειμενικά τους αξίζει, όχι αυτή που θα θέλαμε να έχουν. Δυστυχώς, αυτή του η επιλογή δεν ήταν άνευ κόστους· απεναντίας, τον έφερε σε τροχιά σύγκρουσης με τον Πρίγκηπα Κάρολο, φανατικό υποστηρικτή και χρηματοδότη της ομοιοπαθητικής στην Αγγλία, γεγονός που οδήγησε στην απομάκρυνσή του δια της πρόωρης συνταξιοδότησης από το ερευνητικό του πόστο στο πανεπιστήμιο του Έξετερ.

Ο Ernst, λοιπόν, κυκλοφόρησε το νέο του βιβλίο πριν μερικές ημέρες, με ένα λογοπαίγνιο στον τίτλο του: Homeopathy – The Undiluted Facts (Ομοιοπαθητική – Τα δεδομένα χωρίς αραίωση). Ομολογώ ότι η κίνησή μου να αγοράσω το βιβλίο ήταν παρορμητική: το έκανα χωρίς να διαβάσω καμία κριτική και δεν κοίταξα ούτε καν τη σύνοψη. Η συνέχεια θαρρώ πως με δικαίωσε, γιατί βρέθηκα προ ορισμένων εκπλήξεων, με την πρώτη να με καλωσορίζει από την πρώτη, κιόλας σελίδα: Το βιβλίο προλογίζει ο Paul Glasziou, άλλη μια μυθική μορφή της τεκμηριωμένης ιατρικής, ο οποίος διετέλεσε διευθυντής του φημισμένου κέντρου τεκμηριωμένης ιατρικής του Πανεπιστημίου της Οξφόδρης από το 2003 έως το 2010, ενώ ήταν επικεφαλής της επιτροπής που πραγματοποίησε, για λογαριασμό της κυβέρνησης της Αυστραλίας, την μεγαλύτερη συστηματική ανασκόπηση που έχει γίνει ποτέ για την αποτελεσματικότητα της ομοιοπαθητικής έναντι οποιασδήποτε πάθησης.

(Κάπου εδώ οι υποστηρικτές της ομοιοπαθητικής θα αρχίσουν να διαμαρτύρονται. «Ο Glasziou είναι εκπρόσωπος της διεφθαρμένης mainstream ιατρικής κοινότ-», συγγνώμη που σας διακόπτω, αλλά όχι: O Glasziou είναι από τους ελάχιστους που αναδεικνύουν το πρόβλημα της υπερδιάγνωσης, πηγαίνοντας εξ ορισμού κόντρα στο «ιατρικό κατεστημένο», ενώ ταυτόχρονα τάσσεται κατά της πολυφαρμακίας και υπέρ των μη-φαρμακευτικών παρεμβάσεων για τις οποίες υπάρχουν, μαντέψτε, επαρκή δεδομένα).

Ξεφύγαμε όμως, γιατί το βιβλίο δεν το έγραψε ο Glasziou, έναν πρόλογο έκανε ο άνθρωπος. Το βιβλίο το έγραψε ο Ernst.

«Και τι τον κάνει τόσο ειδικό στην Ομοιοπαθητική αυτόν;» είναι η επόμενη, εκ δυσπιστίας ορμώμενη, ερώτηση. Την απάντηση την δίνει ο ίδιος στο βιβλίο του:

• Είναι δεινός γνώστης της τεκμηριωμένης ιατρικής (evidence-based medicine)
• Ως εκ τούτου, μπορεί να διακρίνει τα όρια μεταξύ καλής και κακής επιστήμης
• Έχει προσωπική εμπειρία, έχοντας υπάρξει ασθενής ομοιοπαθητικών γιατρών
• Έχει διεξαγάγει ο ίδιος έρευνα στην ομοιοπαθητική
• Έχει δημοσιεύσει επιστημονικές εργασίες πάνω στο αντικείμενο
• Έχει εκπαιδευτεί ως ομοιοπαθητικός και έχει ασκήσει ο ίδιος την ομοιοπαθητική στην κλινική πράξη.

Λίγοι μπορούν να διεκδικήσουν αντίστοιχα προσόντα, είτε είναι υπέρ, είτε είναι κατά της ομοιοπαθητικής -κι εδώ είναι η δεύτερη μεγάλη έκπληξη: Ο Ernst δεν γράφει «χολωμένα» εναντίον της ομοιοπαθητικής, κάτι που μάλλον θα περίμενε κάποιος με βάση την πικρή προσωπική του εμπειρία, αλλά απόλυτα αποστασιοποιημένα, παραθέτοντας τα ψυχρά δεδομένα και μόνο. Μάλιστα, ασκεί κριτική και στους πολέμιους της ομοιοπαθητικής, ψέγοντάς τους για μια σειρά συνηθισμένων δηλώσεών τους (όπως, για παράδειγμα, ότι η ομοιοπαθητική δεν έχει κάνει κανένα καλό στα 200 χρόνια της ύπαρξής της, ενώ η αλήθεια είναι πως στην αρχή της ήρθε ως εναλλακτική στις…βδέλλες), και ταυτόχρονα αποδομεί μια σειρά από μύθους υπέρ της: ότι είναι «φυσική», ότι είναι ασφαλής, ότι δουλεύει στα παιδιά, κ.α.

Παρά το μικρό, σχετικά, μέγεθός του, που ανέρχεται σε μόλις 151 σελίδες, το βιβλίο αυτό είναι ένας θησαυρός πληρότητας. Περιέχει μια λεπτομερή ιστορική αναδρομή της ομοιοπαθητικής, που περιλαμβάνει έως και το γενεαλογικό δέντρο του Χάνεμαν, και φτάνει μέχρι την ορολογία των συστηματικών ανασκοπήσεων και μετα-αναλύσεων. Όπως χαρακτηριστικά γράφει και ο Glasziou στον πρόλογο, «μακάρι να είχα αυτό το βιβλίο ως μπούσουλα όταν κάναμε την ανασκόπηση για την Αυστραλιανή κυβέρνηση». Ο τρόπος γραφής του το καθιστά εξίσου χρήσιμο είτε κάποιος είναι θετικά διακείμενος προς την ομοιοπαθητική, είτε αρνητικά, είτε -το κυριότερο- είναι ουδέτερος και προσπαθεί να σχηματίσει άποψη. Επιπλέον, είναι γραμμένο σε απλή γλώσσα, κατάλληλη για το ευρύ κοινό, αλλά εξίσου αποδοτική όταν διαβάζεται από επαγγελματίες υγείας. Εν ολίγοις, αν τα Αγγλικά σας σάς επιτρέπουν να διαβάσετε ένα άρθρο στον Guardian, κι αν θέλετε να αποκτήσετε μια πραγματικά σφαιρική άποψη για το αντικείμενο, τότε όχι μόνο μπορείτε αλλά πρέπει να διαβάσετε αυτό το βιβλίο.

To Homeopathy – The Undiluted Facts  κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Springer και μπορείτε να το αγοράσετε είτε σε έντυπη είτε σε ηλεκτρονική έκδοση από την ιστοσελίδα του εκδότη (κλικ αριστερά), είτε, αν προτιμάτε το Amazon ή έχετε Kindle, από το Amazon.co.uk (κλικ δεξιά).